Hemoroidy – przyczyny, objawy i leczenie żylaków odbytu

Hemoroidy, czyli żylaki odbytu, to powiększanie się guzków krwawniczych – naturalnych struktur w obrębie odbytu odpowiedzialnych za jego uszczelnianie. Pierwszym wywołującym zaniepokojenie objawem zazwyczaj jest świeża, czerwona krew na papierze toaletowym po oddaniu stolca. Jakie są przyczyny i objawy hemoroidów? Jak leczyć żylaki odbytu?

Czym są hemoroidy (żylaki odbytu)?

Guzki krwawnicze, czyli ciała jamiste wypełnione krwią żylną, są umieszczone po trzy po wewnętrznej i zewnętrznej stronie splotu odbytniczego. Dzięki umiarkowanemu wypełnieniu krwią uszczelniają zwieracz, umożliwiając kontrolowanie oddawania gazów i stolca. O hemoroidach (żylakach odbytu) mówimy wtedy, gdy te poduszeczkowate struktury stają się przekrwione, a przez to powiększone i powodujące pewne dolegliwości.

Hemoroidy dzielimy na:

•          wewnętrzne – przekrwieniu ulegają guzki po wewnętrznej stronie odbytu; pozostają niewidoczne w pierwszych stadiach choroby, ale wyczuwalne w czasie bezpośredniego badania per rectum. W bardzie zaawansowanym stadium stają się widoczne podczas parcia, wypadać i samoistnie cofać się do kanału odbytu. Potem konieczne jest ich ręczne wprowadzanie, a na samym końcu ulegają zadzierzgnięciu i ich wprowadzenie do środka staje się niemożliwe,
•          zewnętrzne – przekrwione guzki na zewnątrz odbytu przypominają sinawe guzki.

Problem żylaków odbytu dotyczy ok. 11% populacji ogólnej, najczęściej między 45. a 65. rokiem życia^[1], więc to dość częsta dolegliwość. Jednak podobne objawy dają również inne choroby odbytu, m.in. szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze czy zapalenie zwieraczy odbytu. Jak więc rozpoznać hemoroidy?

Objawy hemoroidów

Najważniejszy objaw hemoroidów to krwawienie z odbytu, najczęściej po silniejszym parciu spowodowanym problemami z wypróżnieniem (zaparciami). W zależności od jego nasilenia obecność krwi można zauważyć w muszli klozetowej, w formie pasemek powlekających stolec lub jedynie jako ślad na papierze toaletowym. Co ważne, krew towarzysząca tej dolegliwości jest świeża i czerwona. Skrzepy, krew w kolorze ciemnowiśniowym lub czarny/smolisty kolor stolca wskazują na poważniejsze schorzenia.

Inne objawy żylaków odbytu to:

•          pieczenie i swędzenie okolicy odbytu,
•          ból, podrażnienie i dyskomfort,
•          wrażenie niepełnego wypróżnienia,
•          obecność śluzu.

Jakie są przyczyny hemoroidów?

Nie da się określić jednej przyczyny powstawania żylaków odbytu. Zazwyczaj do wystąpienia dolegliwości prowadzi kilka współistniejących czynników:

•          dieta uboga w błonnik i niesprzyjająca regularnym wypróżnieniom,
•          pokarmy i napoje zwiększające przekrwienie narządów miednicy mniejszej (ostre przyprawy, alkohol),
•          nawykowa zaparcia,
•          biegunki,
•          ciąża i poród,
•          siedzący tryb życia,
•          leki przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe (np. aspiryny dostępnej bez recepty, acekumarolu czy warfaryny przepisywanych przez kardiologów),
•          biegi na długich dystansach,
•          choroby (marskość wątroby, guzy miednicy małej, wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych).

Leczenie hemoroidów

W przypadku wystąpienia krwawienia z odbytu zaleca się wykluczenie innych, poważniejszych chorób takich jak rak jelita grubego, dlatego u większości pacjentów należy wykonać kolonoskopię. Następnie, w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia, a także wieku i stanu zdrowia chorego, stosuje się leczenie zachowawcze (niezależnie od stadium), metody mało inwazyjne, a w końcu zabiegi chirurgiczne.

Zachowawcze leczenie hemoroidów obejmuje:

•          wprowadzenie diety przeciwzaparciowej z ograniczeniem ostrych przypraw i używek,
•          przyjmowanie leków zwiększających napięcie ścian żył i zmniejszających ich przepuszczalność (m.in. diosmina, hesperydyna, wyciąg z ruszczyka),
•          preparaty miejscowe o działaniu przeciwzapalnym i ochronnym (np. maści i czopki z hydrokortyzonem, tlenkiem cynku, kwasem hialuronowym).

Mało inwazyjne metody leczenia żylaków odbytu to tzw. „gumkowanie”, skleroterapia, koagulacja energią cieplną, krioterapia czy podwiązanie tętnic doprowadzających krew do guzków krwawniczych. Leczenie operacyjne stosuje się, gdy pozostałe metody okazują się nieskuteczne i polega na chirurgicznym usunięciu hemoroidów.

 

Przypisy:

[1] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy. [dostęp online: 15.03.2023].

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy. [dostęp online: 15.03.2023].

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/hemoroidy/92345,hemoroidy-w-pytaniach-i-odpowiedziach. [dostęp online: 15.03.2023].

https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/86080,operacyjne-leczenie-zylakow-odbytu-hemoroidow. [dostęp online: 15.03.2023].

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/67810,jak-leczyc-hemoroidy. [dostęp online: 15.03.2023].